bergmann kuralı ne demek?

Bergmann kuralı geniş dağılımı olan taksonomik kladlarda daha büyük popülasyonların ve türlerin daha soğuk ortamlarda, daha küçük olanların ise daha sıcak ortamlarda bulunduğunu belirten bir biyolojik kuraldır. Her ne kadar ilk olarak bir cins içindeki türler için tanımlandıysa da sıklıkla bir tür içindeki popülasyonlar içinde kullanılır. Yine sıklıkla enlem temelli olarak da belirtilir. Turbinicarpus gibi bazı bitkilere de bu kuralın uygulanması mümkündür.

Kuralın adı, bu örüntüyü ilk fark eden olmasa da 1847 yılında ilk tanımlayan 19. yüzyıl Alman biyologu Carl Bergmann'dan gelir. Bergmann kuralı daha sıklıkla endoterm olan memeliler ve kuşlara uygulansa da bazı araştırmacılar Leptothorax acervorum türü karınca gibi ekzotermik türler üzerine yaptıkları araştırmalarda bu kurala dair kanıtlar bulmuştur.¹² Bergmann kuralı memeliler ve kuşların çoğu için doğru gibi görünse de buna istisnalar da vardır.³⁴⁵

Büyük vücutlu hayvanlar küçük vücutlu hayvanlara göre, en azından bazı enlemlerde Bergmann kuralına daha yakından uymaya meyillidir. Bu belki de stresli ortamlardan kaçınmak için yeteneklerin azlığının bir yansımasıdır.⁶ Uzamsal olarak genel bir örüntü olmasının dışında tarihsel ve evrimsel zaman içinde de ısı rejimlerinin değişmesinde Bergmann kuralının görüldüğü bildirilmiştir.⁷⁸⁹ Özellikle Paleojen Dönemnde oluşan görece kısa süren sıcaklık artışı periyotları olan Paleosen-Eosen Termal Maksimum¹⁰ ve Eosen Termal Maksimum 2¹¹ sırasında memelilerde geçici süreli, yeniden eski hâline gelen bir cüceleşme olduğu kaydedilmiştir.